Oliebollen, champagnetoosts en aftellen oudejaarsavond staat bekend om zijn rumoerige, leuke festiviteiten ter ere van de start van een nieuw kalenderjaar in 2021. Het is een van de meest gevierde feestdagen ter wereld. Maar wist je dat de start van het nieuwe jaar niet altijd op 1 januari werd gevierd, of dat het eerst werd herdacht met een festival van in totaal 11 dagen? Lees hier de leukste feitjes over oud en nieuw.
Ondanks de talloze oudejaarsfeesten die je hebt bijgewoond en de voornemens die je elk jaar hebt genomen, zijn er waarschijnlijk veel feiten over de oudejaarsgeschiedenis die je niet kent. Want hoe zijn de beroemde tradities van deze feestdag begonnen? Dus voordat je 2020 vaarwel zegt met een glaasje bubbels, kijk dan eerst eens terug naar de fascinerende geschiedenis achter deze feestdag.
Volgens veel historici wordt aangenomen dat de vroegst geregistreerde viering ter ere van het nieuwe jaar zo’n 4000 jaar oud is. Dat is dus 2000 jaar voor Christus. Voor de Mesopotamiërs werd het begin van het nieuwe jaar ingeluid met de eerste nieuwe maan na de lente-equinox die plaatsvond rond eind maart. Dit werd gevierd met een enorm 11-daags festival genaamd Akitu. De feestdag vierde de mythische overwinning van de hemelgod Marduk op de zeegodin Tiamat, en omvatte ook de handeling van het kronen van een nieuwe koning. Een 11-daagse festival zou onze huidige oudejaarsfeestjes waarschijnlijk wel overschaduwen.
Hoewel de datum van nieuwjaarsdag ons nu duidelijk is, werd de vakantie niet altijd in januari gevierd. Door de tijd heen verwelkomden verschillende culturen en beschavingen het nieuwe jaar meestal tijdens een belangrijk astronomisch of agrarisch evenement. De Romeinen vierden het in maart, na hun maancyclus. In 46 introduceerde keizer Julius Caesar de Juliaanse kalender in en werd 1 januari de eerste dag van het jaar. Op deze feestdag vierden de Romeinen niet alleen door offers aan Janus te brengen, maar ook door geschenken uit te wisselen. Zo ontstonden feesttradities die nog eeuwen lang zouden voortbestaan.
Tegenwoordig wordt het nieuwe jaar over de hele wereld op verschillende manieren gevierd, maar in veel landen begint de vakantie op de avond van 31 december. Het gaat door tot ver in de vroege uurtjes van 1 januari. Typische nieuwjaarstradities variëren van genieten van lekker eten, het afsteken van vuurwerk en het nemen van voornemens voor het komende jaar. Veel andere landen hebben tradities die minder bekend zijn. In Colombia rennen mensen door het huis met een koffer om ervoor te zorgen dat het komende jaar gevuld is met reizen. De Denen springen van stoelen op klokslag middernacht om letterlijk een nieuw jaar in te ‘springen’. Andere gebruiken in de geschiedenis van het nieuwe jaar zijn het eten van 12 druiven op of voor middernacht in Spanje. Ook is het zingen van het Schotse lied Auld Lang Syne terwijl de klok twaalf uur slaat een traditie in veel Angelsaksische landen. Waar je ook kiest om te vieren, vuurwerk en champagne horen er meestal wel bij.
Nederland kent natuurlijk ook gebruiken die typisch zijn. Voor buitenlanders vallen de oliebollen altijd gelijk op. De oorsprong van oliebollen is niet helemaal duidelijk. Sommigen zeggen dat ze voor het eerst werden gegeten door Germaanse stammen in België en Nederland tijdens de Yule. Er is ook gespeculeerd dat ze in de 15e eeuw in Nederland werden geïntroduceerd door Portugese joodse immigranten. Dat komt omdat de oliebol is gerelateerd aan de Joodse sufganiyah die traditioneel wordt gegeten op Chanoeka. Het vroegst ontdekte recept van oliekoekjes, de directe voorloper van de oliebol, kwam uit een Nederlands kookboek uit de 17e eeuw. Gaandeweg werd het traditie om deze bijzondere lekkernij tijdens de wintermaanden te eten. In Nederland hangen ze samen met oud en nieuw waar ze net als champagne en vuurwerk behoren tot een van de standaard elementen van deze feestdag.
Je weet nu alles over oud en nieuw en kijk op onze digitale kalender om te zien op welke dagen oudejaarsavond en nieuwjaarsdag vallen zodat je alvast een planning kan maken. Wij wensen je alvast een fijne jaarwisseling.
