Eens per jaar worden tijdens dierendag alle huisdieren in Nederland extra in het zonnetje gezet. Dierendag wordt gevierd op 4 oktober. Het is overigens geen nationale feestdag, want dierendag is een internationaal fenomeen.
Zoals vrijwel alle feestdagen heeft ook dierendag een religieuze oorsprong. Dierendag is gebaseerd op de feestdag van Sint Franciscus van Assisi, die zich – zo gaat het verhaal – bijzonder bekommerde om de zwakkeren in de maatschappij, maar ook om dieren. Sint Franciscus van Assisi leefde van 1266 tot en met 1337 en hield naar verluidt preken voor dieren.
Om onze dieren extra in het zonnetje te zetten en stil te staan bij wat zij voor ons betekenen, vieren wij jaarlijks dierendag. Het is ook een moment om stil te staan bij het lot van dieren die het minder goed hebben dan onze huisdieren.
Baasjes van dieren willen hun huisdier op dierendag vaak even extra verwennen. Dat doen zij op dezelfde manier waarop mensen zichzelf verwennen: met lekker eten. 4 Oktober is de dag bij uitstek om je huisdier te trakteren op een lekkernij die je op een normale dag niet geeft. Een lekker vers stuk vlees of gekookte vis, bijvoorbeeld. Natuurlijk is dierendag ook voor veel baasjes de dag om even extra aandacht te besteden aan hun huisdier. Een extra lang stuk wandelen met de hond, of extra veel knuffelen met de kat.
In maatschappelijk opzicht wordt er op 4 oktober ook vaak extra stilgestaan bij de huisdieren van Nederland. Zo wordt er op (basis)scholen vaak extra aandacht besteed aan het thema huisdieren.
Dierendag wordt vrijwel over de hele wereld gevierd. De eerste dierendag vond plaats op 4 oktober 1929. Enkele jaren daarvoor had een Tsjechische dierenliefhebster een brief gestuurd naar de Engelse Margaret Ford. Margaret Ford was de voorzitter van de wereldvereniging van de dierenbescherming. De Tsjechische dame, Ilse Winter, stelde voor om eens per jaar een dag in het leven te roepen om aan alle dieren te denken. Het idee werd enthousiast onthaald. In overleg met de katholieke kerk werd 4 oktober als ideale datum aangewezen. In Nederland vond de eerste dierendag een jaar later plaats, op 4 oktober 1930. Destijds werd er in de media uitgebreid stilgestaan bij de verhouding tussen mens en dier en het lot van dieren in ons land.
Dierendag is in de eerste plaats dus een dag waarop de liefde voor dieren wordt gevierd. Deze dag wordt echter ook steeds vaker aangegrepen door dierenactivisten en goede doelen om mensen bewust te maken van het lot van veel dieren die het in ons land, en daarbuiten, niet goed hebben. Dit varieert van aandacht voor verlaten dieren in overvolle asielen, tot dieren die worden mishandeld, dieren die op straat leven of dieren die in de (pluim)veehouderij onder slechte omstandigheden worden gehouden. Ook is er aandacht voor dierenleed in het buitenland, met name illegale fok, verwoesting van leefgebied en stroperij.
4 Oktober is een belangrijke dag voor organisaties om geld op te halen voor dierenwelzijn en donateurs te werven.